Don Henken: ‘Iedereen begrijpt je bij Zingen voor je Leven’
Er zijn er nu 28, verdeeld over heel Nederland: de Zingen voor je Leven-koren. Kankerpatiënten én hun naasten zingen er met hart en ziel. “Je ziet mensen ter plekke veranderen. Het plezier dat uit de ogen straalt… daar doe je het voor”, zegt Don Henken, dirigent van twee van deze koren in Noord-Brabant én lid van het bestuur van Kanker in Beeld, de organisatie die de koren ondersteunt en faciliteert.
No matter high or low, I know my path within my soul. Het is een regel uit een lied, gezongen door het Zingen voor je Leven koor uit Tilburg in een filmpje dat Don Henken vorig jaar op zijn YouTube-kanaal zette op Wereldkankerdag. De zin lijkt voor de meeste zangers heel exemplarisch. “De zangers in de Zingen voor je Leven-koren kennen die ‘highs’ en zeker de ‘lows’ en het mooie is: iedereen begrijpt je en weet wat je doormaakt als je dat pad in je ziel bewandelt”, vertelt Don. “En als je dat niet wilt, hoef je er niet over te praten. Ook dat snapt iedereen.”
Psychosociale ondersteuning
Don Henken is al bijna 40 jaar als professional actief in de zangwereld. Hij leidt diverse koren in het lichtere segment en dirigeert daarnaast twee Zingen voor je Leven-koren: in Tilburg en Eindhoven. “Zingen voor je Leven mag je niet zien als een vorm van therapie, dat wil zeggen: het heeft niet die status in de wereld van de zorg. Maar het is absoluut waar dat zingen als expressie een krachtige vorm van psychosociale ondersteuning is, mentaal en emotioneel. Zingen is hier geen doel, maar een middel dat je helpt om – net zoals in dat liedje - dat pad in jezelf te ontdekken.”
Bewegen
Zingen voor je Leven-koren variëren in grootte tussen de 12 en 50 zangers. Ze repeteren tweewekelijks. De repetities worden niet alleen geleid door een dirigent, maar er is ook wel eens een stemtherapeut of stembevrijder bij, naast andere begeleiders. “We experimenteren ook met combinaties met andere expressievormen zoals dans of toneel. Want als je ook nog kunt bewegen bij het zingen is dat heel fijn. Daar moet je als dirigent dus ook voor open staan. Zelfs kleine, subtiele gebaren voegen al heel veel toe aan de beleving, juist ook bij eenstemmig zingen. Die verbinding zit trouwens ook in Kanker in Beeld zelf, want behalve koren zijn er ook Zingen voor je Leven-dansgroepen, toneelgroepen en groepen voor beeldende kunst. Het draait om expressie.”
Improvisaties
Het repertoire bestaat veelal uit volksmuziek, wereldmuziek of mantra’s, vertelt Don. “En ik gebruik veel elementen uit Vocal Leadership dat een goed uitgangspunt is voor improvisaties met deze koren. Er worden emoties aangeboord waarvan je niet wist dat je ze had. Ook ik word er soms nog door verrast terwijl me ik mezelf toch echt wel zie als een dirigent met veel sociaal gevoel. Zo zongen we ooit de gospel Oh, Happy Day. Gaandeweg merkte ik dat ik steeds minder hoorde. Toen bleek dat veel zangers zaten te snikken en traantjes wegpinkten. Dat had ik gemist omdat mijn oogkleppen van de muziekprofessional me even in de weg zaten.”
Totale beleving
Over ‘wat zingen met je doet’ gaat het vaak de laatste tijd. Maar is onder die schil van ‘zingen is gezond, zingen verbindt’ aan te geven wat zingen nu écht vermag of is dat een onmogelijke vraag? “Hmm, onmogelijk niet, maar wel lastig. Mijn antwoord zou zijn dat zingen een totale beleving is: je hele lijf doet mee. Zingen maakt je wakker en het verbindt je hoofd met je voeten. Of je armen met je hart. Zoiets?”
Herkenning
De Zingen voor je Leven-koren zijn veelal gestart met een subsidie van Kanker in Beeld. Het gaat goed met ze. “Ze hebben corona goed overleefd, zelf heb ik toen heel veel online gedeeld. Anderen zijn aan de slag gegaan met het maken van een boek over de groep, alles om de band te behouden. En die banden zijn heel sterk. Iedere groep mist van tijd tot tijd leden door een chemobehandeling of een terugslag. Dan zingen we iets voor hen in, zodat ze thuis bij kunnen blijven. Als zo iemand dan weer terugkomt, is het altijd een feest. Die herkenning bij elkaar speelt zo’n grote rol. Het is ook niet zo dat mensen vaak vertrekken bij het koor als ze ‘schoon’ zijn. Het klinkt niet fijn, maar ‘eens kankerpatiënt, altijd kankerpatiënt’: door de medicatie, doordat het kan terugkeren of door de controles. Voor velen is de overstap naar een ‘regulier’ koor daardoor lastig, daarom blijft er altijd een plek voor je in een Zingen voor je Leven-koor.”
Doe-kracht
Kanker in Beeld is dus de stichting die boven de koren hangt. “We coördineren van alles: van korendagen tot dirigentendagen en van subsidies tot het ontwikkelen van nieuwe ideeën. We hebben zelf ook een Europese subsidie gekregen om de uitwisseling tussen dirigenten in Nederland en Europa te faciliteren. Want je doet er een hoop omheen, qua voorbereiding alleen al. Maar feit blijft dat ik dit werk als professional – met al mijn opleidingen in mijn bagage – doe voor een club van lieve mensen met heel veel doe-kracht. Dat verdienen ze.”
https://www.kankerinbeeld.nl/zingen-voor-je-leven/
Door Jan van Deursen